Bestek

PRODUCTIE, DEFECTEN EN GEBRUIK

Een goed mes voor huishoudelijk en professioneel gebruik moet over de volgende eigenschappen beschikken over de juiste corrosieweerstand, hardheid en een goed gepolijst oppervlak.

De belangrijkste factoren die bepalend zijn voor een goed product zoals hierboven beschreven:
1.  Chemische samenstelling van het gebruikte materiaal
2.  Voorwaarden waaronder de hittebehandeling plaatsvindt
3.  Voorwaarden waaronder de oppervlaktebehandeling plaatsvindt
4.  Correct gebruik door de eindgebruiker

Gaan we nader op iedere factor in, dan is het duidelijk dat de eerste eigenschap een taak is van de staalfabriek die verantwoordelijk is voor het gehele productieproces - van schroot tot eindproduct. Goed staal is essentieel voor een kwalitatief goed mes. Bij iedere order voor AISI 420 (C 0,30 – Mn 0,50 – Si 0,50 – Cr 13) roestvast stalen staven, dient deze geplaatst te worden aan de hand van een leveringsspecificatie waarin de minimale en maximale toleranties en de mechanische en chemische eigenschappen overeenkomstig de 'UNI EN ISO 10233-6:1993'-standaard zijn opgenomen.

Factor twee en factor drie houden verband met het productieproces bij de messenfabrikant, die daarmee de moeilijkste en meest delicate taak heeft.

Met recht kan gesteld worden dat er twee partijen verantwoordelijk zijn voor een goed mes: de staalfabriek en de messenfabrikant. Als we het echter belangrijk vinden dat het product jarenlang met dezelfde kwaliteit meegaat, dan is er nog een derde partij van belang: de eindgebruiker. Tegen verkeerd gebruik van martensitisch staal, of gebruik anders dan het bedoelde gebruik, kunnen zelfs een technologisch geavanceerd proces en jarenlange ervaring niet op.

Het doel van dit artikel is te wijzen op alle do's en don'ts om zeker te zijn van de beste prestaties van onze messen. Het rapport bevat ook afbeeldingen die alle corrosiegerelateerde problemen en mogelijke oorzaken weergeven.

Voordat we nader ingaan op de oorzaken van corrosie, willen we eerst uitleggen wat roestvastheid precies betekent, waarom een mes van koolstofstaal gaat roesten en wat de chemische en fysieke principes zijn die bepalend zijn voor dit roestgedrag.

"Het staal is roestvast omdat het goed is geoxideerd en waar zuurstof is, is leven."

Deze zin vat het proces van passivatie perfect samen.

De corrosieweerstand van roestvaste staalsoorten is het gevolg van de vorming van een oppervlakkige gepassiveerde laag, de zgn. 'passieve laag'. Voor de vorming van deze laag is een chroomgehalte van minimaal 12% essentieel.

Ieder type roestvast staal beschikt over een eigen passieve laag en de samenstelling ervan hangt af van diverse factoren, zoals chemische analyse, hittebehandeling en oppervlaktebehandeling. De laag moet niet alleen ononderbroken, stevig en onoplosbaar zijn, maar moet, in geval van beschadiging, ook in staat zijn te herstellen bij aanwezigheid van zuurstof of in een oxidatieve omgeving.

Voor wat betreft de corrosieweerstand is de aanwezigheid van zuurstof minstens zo belangrijk als de aanwezigheid van chroom. Deze weerstand is dan ook maximaal als het oppervlak van de stalen messen volledig blootgesteld wordt en geheel vrij is van vuile gebieden of afzettingen die verhinderen dat de zuurstof deze gebieden kan bereiken. Het grootste gevaar voor de ongeschondenheid van het passieve gebied schuilt in de aanwezigheid van reductoren (chloriden, halogenen, enz. zoals beschreven in de volgende paragraaf).

Om een en ander helder uit te leggen, maken we eerst gebruik van het voorbeeld van verchromen. Herinnert u zich de oude verchroomde bumpers nog die vroeger werden gebruikt op auto's zoals de FIAT 500L? Ze waren prachtig, glimmend en helder en leken eeuwig mee te gaan - totdat de eerste kleine deuk of kras de chroomlaag aantastte en het onderliggende staal vrij kwam te liggen. Bij contact met water ging het staal roesten. Hoewel onze messen niet verchroomd zijn, is dit precies wat er met ons roestvast staal gebeurt op het moment dat de passieve laag wordt aangetast.

Hieronder gaan we in op de belangrijkste oorzaken van corrosie als de messen met de hand of in een vaatwasser worden afgewassen.

CORROSIE EN AFWASSEN MET DE HAND

•  Mes niet goed afgedroogd na het wassen
•  Zout en chloride-ionen in het water
•  Hard water waardoor er kalk wordt afgezet (zie foto 1, A-B). Dit kan ook in de vaatwasser gebeuren als het waterverzachtingssysteem slecht functioneert of afwezig is.
•  De chemische oplossingen gebruikt voor het schoonmaken van zilveren messen of messen met verzilverde handgrepen zijn buitengewoon agressief en tasten het lemmet snel aan.
•  Vet, azijn, zout en vruchtendranken veroorzaken regenboogachtige kleuren (foto 2, C).
•  Het drogen van messen op elektrische platen met een temperatuur die hoger is dan de hardingstemperatuur.
Dit verschijnsel wordt zichtbaar als een gepolijst-gouden of helder-blauwachtige kleur van het mes (foto 5).
•  Het gebruik van azijn en zout in een wateroplossing is een uiterst probaat schoonmaakmiddel, maar tegelijkertijd ook een ernstige 'corrosiemaker'.
•  Het gebruik van staalwol of iets vergelijkbaars waarvan de deeltjes roestkleuren of andere verkleuringen veroorzaken als er vocht aanwezigheid is (foto 3, D). Op deze gebieden kan een putje verschijnen dat zich na verloop van tijd alleen maar zal uitbreiden.

CORROSIE EN DE VAATWASSER

Een mes van martensitisch staal is het minst edele artikel in de vaatwasser en daarom het eerste slachtoffer van corrosie als de gebruiker nalaat de meest algemene aanbevelingen na te leven.

Dit betekent het volgende:
•  Het mes moet na gebruik snel worden afgewassen.
•  Het mes mag niet te lang in water met zout of water met azijn worden gelegd.
•  Het mes mag niet te lang (bijvoorbeeld een hele nacht) vochtig of vuil blijven.
•  De afbraak van organische stoffen en de aanwezigheid van zout en azijn veroorzaken echte chemische reacties.
•  Bij gebruik van een vaatwasser is het van belang dat niet iedere keer het programma 'spoelen en nat houden' wordt gebruikt. Dit programma wordt meestal gebruikt als er niet voldoende vaat is om de vaatwasser aan te zetten. Als de vaatwasser niet is uitgerust met een snelle droogcyclus, is het beter om de messen Le posate, le pentole, l'acciaio da tavola uit de vaatwasser te halen zodra de wascyclus voltooid is om te vermijden dat ze nat blijven als gevolg van condens. Controleer altijd of de vaatwasser correct geaard is, aangezien een elektrische ontlading de messen kan beschadigen en de vorming van kleine zwarte plekjes kan veroorzaken (foto 4, E).
•  Als er zout wordt toegevoegd, zorg er dan voor dat het juiste programma wordt ingesteld en dat er niet te veel zout wordt gebruikt.
•  Zorg ervoor dat het vaatwasmiddel goed wordt opgelost in heet water, aangezien achterblijvende deeltjes putjes kunnen veroorzaken op het oppervlak van de messen. Vaatwasmiddelen (per merk verschillend en een paar uitzonderingen daargelaten) zijn niet de oorzaak van corrosie, maar zijn wel agressiever in aanwezigheid van chloride-ionen, en keukenzout bevat dergelijke ionen.

CORROSIE EN HET DRINKWATER

Onderzoek naar de gevolgen van hardheid en het zout- en chloridedioxidegehalte (CLO2) op het drinkwater heeft het volgende aangetoond:
•  Water met een lage hardheid en een laag zoutgehalte veroorzaakt geen corrosie, zelfs niet na een paar maanden onderdompelen.
•  Water met een gemiddelde hardheid en een zoutgehalte van 0,02% veroorzaakt ernstige corrosie. De slechte gewoonte van vele cateraars of kantinebeheerders om messen tijdenlang in water met zout en afwasmiddel te leggen, zorgt er ontegenzeggelijk voor dat er snel tekenen van corrosie zullen verschijnen.
•  Water met chloridedioxide (CLO2), zoals dat de laatste jaren wereldwijd gebruikt wordt als desinfecterend middel omdat het effectiever is dan gasvormig chloride, heeft vele bijwerkingen, bijvoorbeeld de vorming van hydrochloorzuur (HCLO3), een uiterst agressieve stof, bij temperaturen boven 60 graden (gebruikelijk bij vaatwassers). Dit fenomeen staat bekend als putcorrosie en is vanaf de eerste wasbeurt duidelijk zichtbaar, met name bij nieuw bestek waar tekenen van corrosie duidelijk te herkennen zijn (foto 4, E). Het is te herkennen als kleine roestige plekjes die na verloop van tijd gegarandeerd groter zullen worden.

Het gebruik van beter staal met geavanceerdere en striktere bewerkingscycli kan het probleem verkleinen, maar niet elimineren. Voorzichtig en nauwkeurig onderhoud van messen zal er zeker voor zorgen dat de producten langer meegaan.

Een schoonmaakproduct zoals 'Unipol' (foto 6) is uitermate geschikt om de eerste vlekken, plekken en verkleuringen te verwijderen die zich tijdens de beginfase van het hierboven omschreven probleem kunnen vormen.  Neem gerust contact op met onze verkoopafdeling voor productmonsters waarmee u het zelf kunt uitproberen.

We hopen dat u aan de hand van dit artikel een beter inzicht hebt gekregen in de problemen rond het onderwerp van corrosie.